Piotr Kowalski obok swojej "Sculpture Flottante" w Orleans-la-Source (1976)

Piotr Kowalski - ur. 1927 r. we Lwowie; artysta francuski pochodzenia polskiego. Po wyjeździe z Polski w 1946 r. mieszkał przejściowo w Szwecji, we Francji, w USA i w Brazylii. Ukończył architekturę i nauki ścisłe w prestiżowym Massachusetts Institute of Technology w Cambridge (USA) - dyplom w 1952 r. Po powrocie do Europy pracował w Paryżu jako architekt; rzeźbą zainteresował się już w latach 50., niejako równolegle z zainteresowaniami urbanistyką, architekturą eksperymentalną i sztuką w przestrzeni publicznej (pierwsze projekty realizacji plenerowych pod koniec lat 50.).

W 1961 r. otrzymał pierwszą nagrodę w międzynarodowym konkursie na budynek dworca kolejowego w Tunisie. W tym samym roku przygotował swoją pierwszą wystawę indywidualną - w Maison des Beaux-Arts w Paryżu. W latach nastepnych brał udział w kilkunastu projektach artystycznych rocznie, wsród których były wystawy indywidualne i zbiorowe w najbardziej prestiżowych galeriach i muzeach na całym świecie; zdobył też wiele znaczących nagród w dziedzinie architektury i urbanistyki, stypendiów naukowych i artystycznych.

W 1968 r. reprezentował Francję na 34. Biennale w Wenecji. W latach 1978-85 pracowal w Center for Advanced Visual Studies w MIT jako stypendysta Fundacji Rockefellera - prowadził tam niezależną pracownię, otrzymującą środki na badania naukowe i działalność artystyczną. W latach 80. odbył, związane z wystawami w tych krajach, pobyty studyjne i podróże po Korei Południowej i Japonii, co zaowocowało serią projektów urbanistycznych dla Tokio i Kioto, nad którymi kontynuuje pracę do dziś (prezentujemy je na wystawie w postaci makiet i rysunków). Począwszy od lat 70. realizuje liczne projekty plenerowe, aranżacje urbanistyczne i monumentalne rzeźby w przestrzeni miejskiej, m.in. we Francji, Austrii, Szwajcarii, USA, Danii, Niemczech i Japonii. Do najbardziej znanych realizacji tego rodzaju należą m.in. Porte Sud i Plac Pascala - kompleks urbanistyczno-rzeźbiarski w słynnej paryskiej dzielnicy La Défense, Axe de la Terre (Oś Ziemi) - "astronomiczna" rzeźba umieszczona na jednym z rond w Marne-la-Vallée oraz Thermocouple - "podwójny pomnik" na brzegu Dunaju w Linzu, którego poszczególne elementy reagują na zmiany temperatury otoczenia, zwiekszając lub zmniejszając kąt odchylenia względem siebie. Fotografie tych i innych projektów zrealizowanych w przestrzeni publicznej pokazujemy w pierwszej sali wystawy.

Zainteresowania Piotra Kowalskiego zarówno jako artysty, jak i architekta, matematyka, biofizyka i urbanisty, koncentrują się wokól płynnej granicy pomiędzy nauką i sztuką: jego zdaniem, obydwie w równym stopniu służą do interpretowania rzeczywistości. Jako artysta poszukuje rozwiazań z przestrzeni nauk ścisłych: optyki, kinetyki, matematyki, logiki matematycznej, geometrii analitycznej. To, co wizualne lub nawet estetyczne, wiąże się w jego twórczości z tym, co teoretyczne, filozoficzne, skoncentrowane wokół idei - pierwsze czestokroć wynika z drugiego. Sztuka jest rodzajem wyzwania, prowokującego do przekraczania granic sprawdzonych juz możliwości technologicznych - nazwać by można Kowalskiego w równym stopniu artystą, co badaczem, poszukiwaczem, wynalazcą.

W jednym z wywiadów powiedział, że nauka jest kulturą naszej epoki i że sam, jako artysta, nie wyobraża sobie pozostawania analfabetą naukowym. Nie jest to oczywiście postulat, dotyczący ukierunkowania sztuki współczesnej; raczej próba ustanowienia jedności dziedzin na pozór oddzielnych, które jednak w materialnym, fizycznym świecie, w tej dosłownie pojętej rzeczywistości - rozdzielić się nie dają. Rzeczywistość to dla Kowalskiego szereg związków, relacji pomiędzy faktami i zjawiskami - ze świata tego nic nie jest wyabstrahowane, nic nie istnieje do końca samodzielnie.

"Shrunken Pieces - Anty-Kula" 1979

W tym sensie na przykład percepcja dzieła sztuki (i każdego innego obiektu) to wynik zjawisk, zachodzących na pograniczu nauk ścisłych, które nie są zresztą niczym innym niz opisem podstawowych praw natury. Wynika z tego pogladu przekonanie o potencjalnej przewidywalności zjawisk naturalnych - naturalnych w potocznym znaczeniu tego słowa, istniejących bez ingerencji czlowieka lub techniki, które wszakże dają się matematycznie obliczyć, a co za tym idzie - także przewidzieć i zreprodukować.

Wspomniane porównanie nauki z kultura współczesnego świata charakteryzuje zarówno sama twórczość Kowalskiego, jak i wszechstronność jego zainteresowań, którą Jean-Christophe Bailly nazwał "postawa myślenia totalnego". Kryje się za tą postawą fascynacja światem idei Heraklita; fascynacja wewnętrzną naturą doświadczanej codziennie rzeczywistości, w której każde zjawisko jest elementem większej całości, wszystko wzajemnie na siebie wpływa, a świat, w którym żyjemy, jest współtworzony.

Należy zatem wskazać również na tradycje, z która pośrednio daje sie łączyć niezwykłą osobowość twórcza Piotra Kowalskiego - tradycje wielkich naukowców-filozofów minionych wieków: Kartezjusza, Pascala, Newtona - do których zresztą sam chętnie się odwołuje, poświęcając im niektóre ze swych projektów.